CZYTAJ RAPORT
Główne wnioski z raportu:
- Średnie poparcie dla partii lewicowych i prawicowych propagujących ideologie populistyczne lub autorytarne wynosi 26,9% i od kilku lat utrzymuje się na historycznie wysokim poziomie;
- Pięć krajów o najwyższym poparciu dla partii populistycznych i/lub autorytarnych to Węgry, Włochy, Francja, Grecja i Polska;
- Najniższe poparcie dla partii populistycznych odnotowano w Chorwacji, Portugalii, Wielkiej Brytanii, Luksemburgu i Malcie;
- Poparcie dla populizmu jest na bezprecedensowo wysokim poziomie. Według informacji z marca 2024 roku partie populistyczne i/lub autorytarne zasiadają w ośmiu rządach krajów europejskich;
- Pomimo rosnącej fali populizmu poparcie dla partii liberalnych osiągnęło rekordowy poziom 12,3% w 2023 roku, kontynuując wzrost rozpoczęty w 2010 roku.
W całej Europie obserwujemy ,,zarażanie” populizmem. W najnowszym badaniu przeanalizowano poziom poparcia dla populizmu w 31 krajach naszego kontynentu, wyróżniono najważniejsze trendy i partie uznane za populistyczne.
Autorzy raportu podkreślają, jak populistyczne rządy w Europie podważały demokrację i prawa człowieka oraz wprowadzały szkodliwą politykę gospodarczą. Zwracają też uwagę na kluczowe wyzwania polityczne, z którymi muszą zmierzyć się zwolennicy liberalnej demokracji, liberalizmu i zasad ekonomii rynkowej. Do charakterystyki partii populistycznych, zaliczają m.in. kreowanie konfliktów „ludzie” kontra „elity”, silny nacjonalizm, wrogość wobec Unii Europejskiej, dążenie do usuwania instytucjonalnych ograniczeń władzy czy antykapitalizm. Nie zawsze wszystkie te cechy występują łącznie. „Autorytarny populizm” to bardzo szeroka kategoria, do której można przypisać partie zarówno prawicowe, jak i lewicowe, o różnym stopniu radykalizmu czy wręcz ekstremizmu.
– Populizm jest dziś bardziej lewicowy niż dwadzieścia lat temu, zwłaszcza jeśli chodzi o politykę gospodarczą. Jest to oczywiste zarówno w przypadku bardziej protekcjonistycznego spojrzenia na politykę handlową, jak i zdecydowanej obrony dużego i redystrybucyjnego państwa opiekuńczego – mówi autor raportu, Andreas Johansson Heinö (Timbro).
Populizm w Polsce ma się dobrze
Pięć krajów o najwyższym poparciu dla partii populistycznych i/lub autorytarnych to Węgry, Włochy, Francja, Grecja i Polska. Przez ostatnie 5 lat poparcie dla populizmu w Polsce wynosiło 44,2%.
– Choć Polska w Indeksie została wyróżniona jako kraj, w którym udało się zakończyć rządy partii zaklasyfikowanych jako populistyczne, to nadal poparcie dla populistów w naszym kraju jest jednym z najwyższych w Europie – pisze w przedmowie Indeksu Marek Tatała, prezes Fundacji Wolności Gospodarczej.
Ekspert zauważa, że partie głównego nurtu mają tendencję do przejmowania niektórych postulatów ugrupowań populistycznych i zwraca uwagę na zjawisko “zarażania populizmem”: – W ostatnich latach widzieliśmy to m.in. w polityce gospodarczej odchodzącej od wolnego rynku, prywatyzacji czy niechętnym stosunku do imigrantów. Kampania wyborcza w 2023 roku w Polsce oraz pierwsze miesiące rządów nowej koalicji wskazują na „zarażenie” populistycznymi postulatami Prawa i Sprawiedliwości – uważa.
Jednocześnie w raporcie odnotowano historycznie wysokie poparcie dla liberałów w Europie w zeszłym roku (12,3%), jednak nie dotyczy to Polski. – Mam nadzieję, że liberalna strona w różnych częściach Europy, ale szczególnie w naszym kraju, będzie skuteczniejsza w zniechęcaniu do populistycznych rozwiązań szkodzących gospodarce i demokracji, czym również zajmujemy się w FWG – dodaje Tatała.
Populiści rzadko dotrzymują obietnic
Niepowodzenia rządów w kluczowych kwestiach, takich jak imigracja i niski poziom wzrostu gospodarczego, mogą stworzyć warunki do powstania lub wzmocnienia populistycznych ugrupowań dążących do władzy. Indeks ostrzega, że rządy populistyczne rzadko dotrzymują obietnic, a często pogłębiają problemy, do rozwiązania których zostały wybrane.
– Indeks Autorytarnego Populizmu Timbro to najbardziej dogłębna analiza trendów politycznych w Europie po drugiej wojnie światowej – zachęca Adam Bartha, dyrektor EPICENTER. – Indeks zapewnia kluczowy wgląd w rozwój autorytarnego populizmu i zapewnia orzeźwiającą refleksję na temat wyzwań stojących przed liberalnymi demokracjami. Nie chodzi tylko o dane – to surowa ocena stanu naszych demokracji – ocenia.
Więcej o raporcie w języku angielskim na www.populismindex.com
***
Fundacja Wolności Gospodarczej jest organizacją pozarządową założoną w 2021 roku, której misją jest inwestowanie w najbardziej wartościowe inicjatywy na rzecz wolności gospodarczej oraz tworzenie przestrzeni współpracy i integracji zwolenników wolnego rynku. FWG dąży do tego, by Polska była krajem zamożnym i otwartym, w którym społeczeństwo korzysta z wysokiego poziomu wolności gospodarczej i innych wolności indywidualnych.
Polska edycja Indeksu Autorytarnego Populizmu ukazała się dzięki wsparciu Atlas Network.
W mediach
