Autor: FWG
Na jakie tory sprowadziło PKP Cargo i PKP Energetyka Prawo i Sprawiedliwość? Po co politykom w zarządach PKP Cargo były Apple Watch’e i komputer gamingowy? Najnowszy film wyprodukowany przez Fundację Wolności Gospodarczej obnaża absurdy zarządzania spółkami kolejowymi.
Film “Upadek PKP Cargo, wzrost PKP Energetyka. Jak politycy mieszają w państwowych firmach? Historia dwóch prywatyzacji” pokazuje do czego prowadzi ręczne sterowanie spółkami Skarbu Państwa przez polityków.
Głos zabierają w nim eksperci i osoby, które stały u władz spółek PKP przed, w trakcie, jak i po rządach PiS. Dzięki nim dowiadujemy się, co tak naprawdę działo się w tych spółkach w ostatnich latach i poznajemy odpowiedź na pytanie skąd wzięły się aktualne problemy w PKP Cargo i jakie działania należy podjąć, by uratować niegdyś “narodowego czempiona”.
W filmie występują:
Spółki PKP Energetyka została w całości sprywatyzowana a spółka PKP Cargo częściowo sprywatyzowana i wprowadzona na giełdę w 2013 roku. Jak tłumaczy Jakub Karnowski, prezes PKP S.A. w latach 2012-2015, filozofia ówczesnego zarządu była taka, żeby odsprzedać nieefektywne spółki, aby zapewnić dobrą jakość konsumentom, między innymi kupując pociągi od polskich producentów.
– Ze sprzedaży 67% spółki, bez utraty nad nią kontroli, uzyskaliśmy 2 miliardy 300 milionów złotych, a dzisiaj, po 11 latach, cała spółka jest warta 600 milionów – wylicza Karnowski i dodaje: – Wartość w pełni sprywatyzowanej PKP Energetyka zwiększyła się 3-4 krotnie. W przypadku PKP
Cargo jest to dzisiaj 1/10 pierwotnej wartości. Dlatego można powiedzieć, że różnica pomiędzy dobra a złą prywatyzacją w horyzoncie 8 lat to mniej więcej 35 razy wartości początkowej – 300-400% vs. 10%.
Jego zdaniem, gdy spytamy spółki kolejowe o zadowolenie z usług PKP Energetyki, to wzrosło ono wtedy, gdy spółka była prywatna. – Ubolewam nad tym, że wykorzystano pieniądze podatników, by odkupić Energetykę od prywatnego właściciela, tylko dlatego, żeby Sasin mógł powiedzieć na konferencji prasowej, że “odkupił polską własność” bez żadnego racjonalnego uzasadnienia.
– Odkupienie wcześniej sprywatyzowanych spółek PKP było czysto ideologiczne – przypomina Maria Wasiak, prezes PKP S.A. w latach 2011-12. Wskazuje, że ostatnie lata pokazały, że firmy państwowe są bardzo mało odporne na wykorzystanie do celów politycznych i propagandowych, co jest ze szkodą dla ich efektywności i wartości ekonomicznej. – Ta teoria, że państwowe jest bezpieczne się dramatycznie nie sprawdziła – podkreśla.
– Całe doświadczenie PKP Cargo z lat 2015-2025 pokazuje, że jeżeli politycy zajmują się realizacją bezpośrednich politycznych celów, to spółka po prostu traci – wspomina w filmie Andrzej Rzońca, profesor SGH. Jak uzasadnia, mniejsza produktywność i mniejsza zyskowność przedsiębiorstw państwowych niż w firmach prywatnych wynika z tego, że firmy prywatne muszą kierować się w swoich decyzjach racjonalnością ekonomiczną, podczas gdy w firmach państwowych to, co wysuwa się na pierwszy plan, to kalkulacje polityczne. – Nie inwestuje się tam, gdzie można osiągnąć największe zyski, tylko w te projekty, które najsilniej zwiększały szanse wyborcze partii rządzącej – argumentuje ekspert.
Malejący udział w rynku i upolitycznienie PKP Cargo za rządów PiS odbiły się negatywnie na wycenie giełdowej przewoźnika. Dwa lata po udanym debiucie giełdowym (wzrost kursu o prawie 18%), z przyczyn politycznych transformacja została przerwana. PKP Cargo zaczęło gwałtownie tracić na wartości, nawet do 90% w stosunku do najlepszego historycznie wyniku.
– Niestety PKP Cargo było skrajnie upolitycznione od samego wierzchołka, od zarządu, rady nadzorczej po szeregowych pracowników – wyjaśnia Marcin Wojewódka, który obecnie pełni obowiązki prezesa spółki. Jedną z takich osób był np. stryj Prezydenta Andrzeja Dudy, Antoni Duda. – Legitymacja partyjna PiS-u oraz legitymacja związkowa NSZZ Solidarność były przepustką do kariery w tej spółce. Stryj Prezydenta, który na kolei się nie zna, zasiadał w radzie nadzorczej z kilkudziesięciotysięczną pensją.
Wojewódka dodaje, że: – PKP Cargo nie rozwijało się, ponieważ ci “Janusze biznesu”, którzy przyszli się sprawdzić, nie mieli o tym pojęcia, natomiast zajmowali się głównie własnymi potrzebami. Do tej pory nie możemy odzyskać od byłych członków zarządu np. Apple Watch’y, które sobie sprawili – grzmi. Ta spółka była traktowana jako prywatny folwark nominatów PiS – podsumowuje.
Jakub Karnowski wspomina również o szkodliwym wpływie związków zawodowych na zarządzanie spółką. – Ostatnie lata pokazały, że Solidarność jest związkiem zawodowym, który bezpośrednio współpracuje z PiSem.
– Tajemnicą poliszynela jest, że jeżeli ktoś był zatrudniony na umowę na okres próbny na 3 miesiące, a potem chciał dalej pracować, to musiał się zapisać do NSZZ Solidarność. Myślę, że to nie jest tylko problem PKP Cargo – dodaje Marcin Wojewódka.
W filmie odpowiada też na pytanie co łączy OSP w Skierniewicach, koło gospodyń wiejskich w Skierniewicach, Muzeum Ziemi Skierniewickiej i lokalny, skierniewicki klub sportowy. – PKP Cargo było sponsorem tych wszystkich organizacji w Skierniewicach. Dlaczego tam? A skąd pochodził pan prezes, były poseł PiS, Dariusz Seliga? – pyta retorycznie Wojewódka.
W filmie padają wyjaśnienia, że istota działalności firmy takiej jak PKP Cargo polega na przewożeniu jak największej masy towarów na jak największe odległości. Tymczasem PKP Cargo z każdym rokiem traciło udział w rynku przewozów towarowych. W 2022 roku grupa przewiozła o 14,1% mniejszą masę towarów niż w 2012 r.
– Historia ostatnich 8 lat PKP Cargo pokazuje, że politycy powinni trzymać się z daleka od spółki. Ręczne sterowanie spółkami skarbu państwa będzie się zawsze źle kończyło, tak jak historia trudnych i bardzo złych czasów PKP Cargo z lat 2016-2023, które w tej chwili musimy naprawiać – tłumaczy Wojewódka. – I naprawimy – zapowiada.
– Prywatne po prostu działa lepiej, a państwowe działa źle, szczególnie państwowe pisowskie – dodaje Jakub Karnowski.
Film “Upadek PKP Cargo, wzrost PKP Energetyka. Jak politycy mieszają w państwowych firmach? Historia dwóch prywatyzacji” jest dostępny w całości na kanale YouTube Fundacji Wolności Gospodarczej:
Pobierz BEZPŁATNIE książkę: „Rozwój i godność człowieka. Czyli jak...